Όποιος με έχει διαβάσει έστω και μία φορά, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να θυμάται όχι τις ιδέες και τις απόψεις μου, όσο την, ας πούμε ιδιόρρυθμη, ορθογραφία μου. Ο λόγος για αυτήν την υπεροχή της μορφής έναντι του περιεχομένου είναι όχι μόνο τα ελαττώματα του περιεχομένου, αλλά και ότι ακολουθώ μια αυστηρή ιστορική ορθογραφία, κατά βάσιν ίδια με αυτήν την απλής καθαρεύουσας που ίσχυε μέχρι την ράλλεια ορθογραφική μεταρρύθμιση, την οποία προφανώς δεν αποδέχομαι.
Στο άρθρο αυτό όμως δεν θέλω να αυτοδιαφημιστώ ούτε να προπαγανδίσω τα κάλλη των υπογεγραμμένων, αλλά να εκθέσω κάποιες ορθογραφικές απορίες μου, με την ελπίδα ότι κάποιος εγκρατέστερος χριστιανός θα βρεθῄ για να τις λύσῃ.
– Πώς ορθογραφείται το απαρέμφατο του αορίστου, με το οποίο σχηματίζονται οι συντελεσμένοι χρόνοι; Η κρατική δημοτική τα ορθογραφεί όλα ισοπεδωτικά σε -ει, αλλά ετυμολογικά δεν δικαιολογείται αυτό. Κάποια προέρχονται όντως από απαρέμφατα μελλοντικά σε -σειν, άλλα όμως προήλθαν από απαρέμφατα παθητικού αορίστου, γιαυτό νομίζω ότι πρέπει να ορθογραφούνται ανάλογα. Άρα: έχω αγαπήσει, έχω φιλήσει, αλλά έχω αγαπηθή, έχω φιληθή. Η διαφοροποίηση αυτή αντικατοπτρίζει, αν δεν κάνω λάθος, ακριβέστερα το ιστορικό έτυμο. Μέχρι τώρα δεν ακολουθούσα αυτόν τον κανόνα, αλλά θα αλλάξω μάλλον στο εξής γραμμή πλεύσης.
– Πώς ορθογραφείται ο μέλλοντας; Η λύση που έχω επιλέξει εγώ είναι η πιο αυστηρή και ιστορικά συνεπής. Συγκεκριμένα, γράφω π.χ. θα γράψῃ, γιατί η συνεκφορά προέρχεται ιστορικώς από μια συντετμημένη τελική πρόταση, του τύπου ήθελε ίνα γράψῃ – ήθελε γράψῃ. Η λύση αυτή ξενίζει όμως οπτικά και, το κυριώτερο, παραπέμπει σε άλλη έγκλιση, την υποτακτική αντί της οριστικής. Εξάλλου, έχει ως αποτέλεσμα ότι γράφονται διαφορετικά ομόηχοι (για τον Νεοέλληνα ομιλητή) μελλοντικοί τύποι της αρχαίας και της νέας, πράγμα που είναι και αυτό κάπως απρόσμενο. Ίσως η αναλογία θα δικαιολογούσε εδώ την απόκλιση από την ιστορική ορθογραφική ορθοδοξία. Προβληματίζομαι.
– Πώς ορθογραφούνται οι αναφορικοϋποθετικές προτάσεις; Εξαρτάται κατ’ εμέ από την έγκλισή τους, άρα από τον υποθετικό λόγο στον οποίο αντιστοιχούν. Λαμπρά, άρα: «Όποιος έχει την μύγα, μυγιάζεται» = «Αν κάποιος έχει την μύγα, μυγιάζεται», γιατί δεν εκφράζει το προσδοκώμενο, αλλά το πραγματικό, ενῴ το «Όποιος έχῃ την μύγα, να την φέρῃ πίσω» = «Αν κάποιος έχῃ την μύγα, να την φέρῃ πίσω» εκφράζει το προσδοκώμενο και ορθογραφείται αναλόγως. Διακρίνω λοιπόν διαφορά στο νόημα ανάμεσα στο «Όποιος έχει την μύγα, μυγιάζεται», που μας λέει ότι κάποιος όντως μυγιάζεται από την στιγμή που πράγματι έχει την μύγα, και στο «Όποιος έχῃ την μύγα, μυγιάζεται», που ισοδυναμεί με το «Κάθε φορά που κάποιος έχῃ τυχόν την μύγα, μυγιάζεται».
– Πώς ορθογραφούνται οι δευτερεύουσες προτάσεις με αν/όταν/αν και/και αν, δηλαδή οι υποθετικές προτάσεις και συναφώς οι εναντιωματικές και παραχωρητικές; Το πρόβλημα εδώ είναι ότι στην νεοελληνική υπάρχει μόνο το αν ως εισαγωγικός σύνδεσμος, ενῴ έχει χαθεί το ει, οπότε μπορώ είτε να ορθογραφήσω τα πάντα με υποτακτική, επειδή το αν συντάσσεται πάντα με υποτακτική, είτε να διακρίνω την ουσία του νοήματος και να ορθογραφώ ανάλογα με τον υποθετικό λόγο, ανάλογα με το περιεχόμενο δηλαδή και όχι την μορφή. Αυτό μου φαίνεται πιο σωστό, αν και δεν το έχω ακολουθήσει ως τώρα.
– Συναφής απορία: πώς θα ορθογραφηθούν οι πλάγιες ερωτήσεις που εισάγονται με αν; Ως τώρα τις έγραφα όλες ανεξαιρέτως με υποτακτική, αλλά μάλλον δεν είναι σωστό αυτό: το νόημά τους εκφράζει πιο συχνά το πραγματικό, αντιστοιχούν δηλαδή σε ευθείες ερωτήσεις κρίσεως, οπότε η οριστική ενδείκνυται.
Αυτά τα ολίγα. Ισοσ βεβεα θα επρεπε να ακολυθισο τιν πιο δραστικι λισι κε να ξεbερδεβο με τισ πολεσ πολεσ πολιτελιεσ!
Ετικέτες: ορθογραφία
Συνιστολόγιο 
12 Μαρτίου 2008 στο 5:31 μμ |
Μετά παράκληση του συγγραφέως αφαιρείται το παρόν σχόλιο, αντίγραφο του οποίου βεβαίως βεβαίως τηρείται στο αραχνιασμένο Αρχείο Μελλοντικών Εκβιασμών και Διαπομπεύσεων. 🙂
Α.Α.
12 Μαρτίου 2008 στο 5:54 μμ |
Σε περίπτωση που δεν το έχει γίνει αντιληπτό, το αποπάνω σχόλιο είναι ό,τι να ‘ναι. Παρακαλώ να μη ληφθεί υπόψη από τον αναγνώστη του.
12 Μαρτίου 2008 στο 5:55 μμ |
Και ένα «το» στο αποπάνω σχόλιο είναι περιττό.
13 Μαρτίου 2008 στο 12:18 πμ |
It´s inside that counts.
13 Μαρτίου 2008 στο 3:51 μμ |
Αγαπητέ Κύον, γιου λοστ μι.
14 Μαρτίου 2008 στο 6:26 μμ |
Το άρθρο και τα ερωτήματά του αντί να στηρίζονται στην απλότητα, θεωρώ ότι συγχέουν την ορθογραφία (που ο καθείς επιθυμεί) με τη φωνητική ορθογραφία. Ήδη η σύγχυση είναι πολύ μεγάλη. Αρχικά ας τονίσουμε ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος για υπογεγραμμένες και όλα τα σχετικά, αφού έχουν εκλείψει από τη λαϊκή προφορά εδώ και πάνω από 10 αιώνες. Αντίθετα, τα ει, οι, υι παραμένουν ως φωνήματα τύπου -ι- από τον 12 αιώνα και ο λαός ακόμα δεν έχει επιχειρήσει να τα αλλάξει.
Για όσους μιλάνε για το μέλλοντα, μάλλον ή επηρεάστηκαν από τον Τρινταφυλλίδη ή δεν ξέρουν ελληνικά. Κανένα ρήμα συντελεσμένου χρόνου δε στηρίζεται στο μέλλοντα, αλλά στον αοριστικό θέμα. Ωστόσο, η απλοποίηση που η γλώσσα επέβαλλε, απαίτησε την αλλαγή της ορθογραφίας -κάτι που υιοθέτησε ο ίδιος ο λαός και η λογοτεχνία της δημοτικής (ποίηση) πολύ πριν την κρατική αποδοχή της δημοτικής.
Ο μέλλων που παραθέτεις με υπογεγραμμένη είναι εντελώς λάθος, αφού ο χρόνος αυτός ποτέ δεν είχε υποτακτική, αλλά μόνο ο αόριστος. Αυτό το λάθος είναι ανιστόρητο και οφείλεται στην επιβολή μιας ξένης γλώσσας στα νέα ελληνικά. Αντιθέτως, η απλούστευση της γλώσσας έδιωξε την υπογεγραμμένη (επειδή όπως προείπα δεν υπάρχει πλέον φωνητικά) και αντικαταστάθηκε από την πιο συνήθη ρηματική κατάληξη σε -ι-, το -ει- (που χωρίς να λειτουργεί φωνητικά, υπάρχει έτσι από το 12ο αιώνα και ακόμα η λαϊκή, ζωντανή, γλώσσα το αποδέχεται έτσι.
15 Μαρτίου 2008 στο 9:27 πμ |
Αγαπητέ Δείμε, πολλά και ασήκωτα μου αποδίδεις. Για να τα δούμε:
Ως προς τις υπογεγραμμένες: όσο δεν προφέρονται εκείνες, άλλο τόσο δεν προφέρονται διαφορετικά και τα ει, υι, οι κ.λπ. Το ότι εκείνες εξαφανίστηκαν, ενώ τα άλλα μονοφθογγίστηκαν δεν μου λέει πολλά. Ομοίως εξαφανίστηκαν στην προφορά τα διπλά σύμφωνα. Ε και;
Ως προς τον μέλλοντα: λες να μην ξέρω ότι δεν υπάρχει υποτακτική μέλλοντα και να περίμενα να το μάθω τώρα στα γεράματα; Αν αμφισβητής τον ιστορικό τρόπο σχηματισμού του μέλλοντα που αναφέρω, που φυσικά δεν τον έβγαλα πάνοπλο από το σοφό κεφάλι μου, δείξε μου το ορθόν.
Ως προς την λαϊκή ορθογραφία: Τέτοια απλώς δεν υπάρχει. Υπήρχε και υπάρχει λαϊκή προφορά, η ορθογραφία ήταν όμως πάντα χωράφι των λογίων, λόγω φυσικά της περιωρισμένης εγγραμματοσύνης.
Η βασική μου θέση είναι η εξής: τάσσομαι υπέρ της ιστορικής ορθογραφίας. Γνωρίζω ότι είναι πιο δύσκολη, λιγώτερο χρηστική, με πολλά ακατανόητα σημαδάκια. Δεν μπορώ να δεχθώ περισσότερο ή λιγώτερο εγκύους ιστορικές ορθογραφίες, όπως είναι η σημερινή. Η φωνητική ορθογραφία θα ήταν πιο τίμια.
Με ποια λογική ας πούμε καταργήθηκαν τα ω των παραθετικών;
16 Μαρτίου 2008 στο 9:32 πμ |
Θανάση, πρέπει να σου λέει η αλλαγή της φωνητικής ορισμένων γραμμάτων, γιατί επήλθε από την ίδια τη λαϊκή βάση (κατά το 10 αιώνα) και παρέμειναν πολύ πριν την υιοθετήσουν οι λόγιοι. Λαϊκή ορθογραφία ονομάζεται εκείνη που υιοθετεί αυθορμήτως ο λαός. Το γεγονός ότι πρωτοδιαμορφώθηκε από κάποιους εγγράμματους -κι όχι λόγιους- δε σημαίνει ότι ο λαός δεν θα μπορούσε να την αλλάξει, ειδικά στο μεγάλο διάστημα χιλίων περίπου ετών. Οι δίφθογγοι θα είχαν ξεπεραστεί αν ο λαός το ήθελε μέα στην απλοποίηση της γλώσσας (αυτό αποτελεί η αλλαγή της φωνητικής των φθόγγων). Η ιστορική ορθογραφία που παραθέτεις στηρίζεται στην αλλαγή της ιστορικής πορείας και όχι στην διά αλμάτων υιοθέτηση μιας συγκεκριμένης μορφής της. Και αναφέρομαι στην ίδια την εγκατάλειψη της υπογεγραμμένης προ εκατοντάδων ετών. Ο δε σχηματισμός του Μέλλοντα ενώ εμφανίζεται ότι στηρίζεται στον Ενεστώτα, στην ουσία το ποιόν της αναφερόμενης ρηματικής ενέργειας στηρίζεται στον αόριστο (εμφανώς ή όχι). Αυτό αποδεικνύεται τόσο γλωσσολογικά όσο και ετυμολογικά. Απλά για λόγους καλύτερης σχηματοποίησης των χρόνων ο Μέλλοντας διδάσκεται από είναι ο ΕΝ+σ/ξ/ψ (κάτι που δε δικαιολογεί τον κατ’ εξαίρεση ομαλό σχηματισμό του ΜΕΛ ρημάτων σε -νω, -μω, -λω κτλ.
Βασικά όμως δε σου έσυρα πολλά. Τζάμπα με κατηγορείς. Απλά λίγο τσίμπησα επειδή περίμενα η φιλελεύθερη αντίληψή σου να ισχύει και στην ορθογραφία, αφού επί της ουσίας τίποτε δεν αλλάζει. Με μπέρδεψε η θέση ότι πρέπει να υιοθετήσουμε συστήματα απαρχαιωμένα πια.
σ.σ. το -ω-των παραθετικών άλλαξε απλά και μόνο γιατί άλλαξε η φθογγολογική αρμονία των λέξεων. Χάθηκαν τα μακρά και τα βραχέα. Αλήθεια τι είναι τα μακρά και τα βραχέα αν όχι επανάληψη του ίδιου φθόγγου με οικονομία μορφής; Τι είναι άραγε η μακρά αύξηση ρημάτων -η και ω- αν όχι η επανάληψη ενός «α», «ε», «ο» ακόμη δίπλα στο αρχικό; Αυτά όμως δεν υπάρχουν πια.
17 Μαρτίου 2008 στο 2:34 μμ |
Δείμε, θα αναφερθώ σε μία μόνο από τις παρατηρήσεις σου:
«Απλά λίγο τσίμπησα επειδή περίμενα η φιλελεύθερη αντίληψή σου να ισχύει και στην ορθογραφία, αφού επί της ουσίας τίποτε δεν αλλάζει. Με μπέρδεψε η θέση ότι πρέπει να υιοθετήσουμε συστήματα απαρχαιωμένα πια»
Η προσδοκία σου είναι αναμενόμενη στην Ελλάδα, αλλά δεν την θεωρώ εύλογη. Εξηγούμαι (και δεν απευθύνομαι μόνο σε εσένα): είναι συνήθεια στην Ελλάδα οι ιδεολογίες να πωλούνται σε κβάντα. Με αυτό εννοώ ότι κυκλοφορούν στην αγορά των ιδεών διάφορα πακέτα ιδεολογιών, τα οποία καλούμαστε να υιοθετήσουμε μονολιθικά στο σύνολό τους. Όποιος είναι υπέρ του γάμου ομοφύλων, δεν μπορεί παρά να είναι άθεος. Όποιος γράφει με υπογεγραμμένες, ασφαλώς μισεί τους Τούρκους και τους Αλβανούς. Όποιος υπηρέτησε με αίσθηση καθήκοντος την θητεία του, οπωσδήποτε είναι κατά της ρύθμισης για τους αντιρρησίες συνείδησης. Όποιος θεωρεί ότι ο νόμος 927/79 πρέπει να καταργηθή, σίγουρα είναι ρατσιστής. Νομίζω καταλαβαίνεις τι εννοώ.
Δεν βρίσκω τίποτε αντιφατικό ανάμεσα στο να είμαι φιλελεύθερος, πράγμα που εγώ δεν έχω υποστηρίξει ποτέ για τον εαυτό μου, δεν μου αρέσουν οι -ισμοί, και στο να γράφω με τις ωραίες μου υπογεγραμμένες. Αντιλαμβάνομαι ότι όσοι νιώθουν άνετα με την ιδεολογική και πολιτική ενδυμασία του φιλελευθερισμού (συνήθως!) προτιμάνε τα αγγλικά από τα αρχαία, κατανοώ κάποιους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό, αλλά δεν νομίζω ότι δεσμεύομαι και εγώ. Και σε κάθε περίπτωση, χαίρομαι να εκπλήσσω τους φίλους που κάνουν τον κόπο να με διαβάζουν, δυσάρεστα ή ευχάριστα. Η προβλεψιμότητα είναι βαρετή.
26 Ιουλίου 2012 στο 12:42 μμ |
[…] ανησυχίες είχα πάντα μου, άλλο που τις καταπιέζω. Καιρός όμως να τις εξαπολύσω […]